L'emprim vegnan dadas infurmaziuns davart la structura ed il cuntegn che valan per tut il champ "natira, uman e societad" (1. fin 3. ciclus). Alura vegnan preschentadas infurmaziuns specificas per ils roms en il 3. ciclus.
Champs da cumpetenza e cumpetenzas vegnan furmads sin basa da puntgs da vista dal tema e dal cuntegn e colliads cun modas specificas da pensar, da lavurar e d'agir.
Il 1. e 2. ciclus èn dividids en dudesch champs da cumpetenza. Ils champs da cumpetenza 1, 4, 5, 7, 10 ed 11 s'orienteschan vi da dumondas fundamentalas che pertutgan nus sco umans u noss ambient social, cultural e natiral. En quests champs da cumpetenza èn colliadas pliras perspectivas tematicas ina cun l'autra. Ils champs da cumpetenza 2, 3, 6, 8, 9 e 12 tractan ideas, concepts e temas fundamentals or da las perspectivas tematicas dal rom. Quests champs da cumpetenza s'orienteschan pli fitg vi dal rom respectivamain vi da la disciplina, sco che quai è il cas tar ils champs da cumpetenza en il 3. ciclus.
En il 3. ciclus vegni cuntinuà a sviluppar las cumpetenzas dal 1. e 2. ciclus en ils quatter champs "natira e tecnica" (NT), "economia, lavur e tegnairchasa" (ELT), "spazis, temps e societads" (STS) ed "etica, religiuns, cuminanza" (ERC), ed ellas vegnan differenziadas pli fitg. En ils plans d'instrucziun dals singuls roms vegn quai illustrà cun renviaments a la fin dal svilup da las cumpetenzas en il 1. e 2. ciclus respectivamain al cumenzament dal svilup da las cumpetenzas en il 3. ciclus. En la colonna d'amez da la tabella 1 vegn mussada la cuntinuaziun dals champs da cumpetenza dal 1. e 2. ciclus en il 3. ciclus.
Il svilup da las cumpetenzas sa drizza tenor l'idea da la successiun d'emprender. Questa successiun d'emprender n'è betg adina structurada en stgalims regulars, mabain observa differentas logicas da progressiun. Las pussaivladads èn:
- il cuntegn respectivamain la moda da pensar, da lavurar u d'agir daventa adina pli difficila e cumplexa: p.ex. dal proceder da l'identificaziun e descripziun da caracteristicas en in spazi da viver a l'analisa e structuraziun da connexs;
- l'amplezza e la quantitad s'augmentan: p.ex. d'infurmaziuns u da proceduras che ston vegnir exequidas;
- la profunditad, la precisiun e la differenziaziun crescha: p.ex. cun duvrar las noziuns correspundentas, cun in raquintar a moda structurada;
- la generalisaziun e l'abstracziun daventan pli grondas: p.ex. dal percepir e da l'identifitgar in fenomen a l'enconuschientscha da regularitads, da quai ch'è vischin, famigliar, singular a quai ch'è ester, lontan, general;
- differentas perspectivas: da l'agen puntg da vista a la contemplaziun or da differentas perspectivas respectivamain ad ina midada da la perspectiva;
- autonomia ed independenza creschenta: da l'emprender instruì fermamain a l'emprender che daventa adina pli autonom e che vegn responsà ed organisà sez adina pli ferm.
Las descripziuns dals stgalims che vegnan attribuidas ad ina cumpetenza pon cuntegnair differentas logicas da progressiun.
En las descripziuns dals stgalims da cumpetenza vegnan duvradas precisaziuns. Quellas èn da leger sco suonda: In'enumeraziun da cuntegns ch'è designada cun il simbol 
vul dir ch'ils cuntegns enumerads stoppian vegnir elavurads obligatoricamain. Sch'i vegn duvrà p.ex., vul quai dir ch'ils cuntegns enumerads sajan ina schelta che serva a l'illustraziun. Las persunas d'instrucziun pon tscherner ils exempels u elavurar auters cuntegns. (Guardar era Survista.)
Per svilups specifics da cumpetenzas n'èn fixadas naginas cumpetenzas da basa. En connex cun quests svilups na vegni betg premess che las scolaras ed ils scolars stoppian cuntanscher in tschert stgalim da cumpetenza en il ciclus respectiv. Ma els duain survegnir la pussaivladad da lavurar vi dals stgalims da cumpetenza che tutgan tar l'incumbensa dal ciclus respectiv.
Per svilups specifics da cumpetenzas n'èn fixads nagins puncts d'orientaziun. Quai è adina là il cas, nua ch'igl è difficil da fixar in termin precis per sviluppar stgalims da cumpetenza.
Sch'in stgalim al cumenzament d'in svilup da cumpetenzas è vid, vul quai dir ch'i na vegnia betg cumenzà a lavurar vi da questa cumpetenza al cumenzament dal 1. ciclus.
In punct d'orientaziun en in stgalim da cumpetenza vid vul dir ch'i vegnia cumenzà a lavurar vi dals stgalims da cumpetenza a partir da la mesadad dal ciclus respectiv.
Las quatter activitads - percepir il mund, s'occupar dal mund, s'orientar en il mund, agir en il mund - n'èn betg adina separablas cleramain en il process concret d'emprender, ma van ina en l'autra ed èn colliadas ina cun l'autra. Qua resultan connexs raschunaivels e per part dependenzas tranter differentas activitads. Premissa per l'orientaziun è p.ex. da perscrutar infurmaziuns a moda adequata u analisar e structurar fatgs correspundents. La successiun tar la cumpilaziun da las activitads na correspunda betg ad in'ierarchia u ad in proceder prescrit per las elavurar e promover en l'instrucziun.
La cumpilaziun da las modas da pensar, da lavurar e d'agir en la tabella 2 serva a chapir meglier las activitads. Ella n'è betg cumpletta e definitiva. Ella po gidar a planisar l'instrucziun ed a formular lezias e pensums adattads.
Natira e tecnica cumpiglia las scienzas natiralas classicas fisica, chemia e biologia sco era in sectur interdisciplinar che tracta oravant tut las applicaziuns tecnicas da las scienzas natiralas e lur influenza reciproca sin il mund da viver. Correspundentamain èn concepids ils champs da cumpetenza: ultra da las cumpetenzas interdisciplinaras da las scienzas natiralas che descrivan la natira da questas scienzas e las modas da lavurar tenor lur princips tecnics, èn formuladas cumpetenzas per sviluppar abilitads ed inschigns che han da far mo cun las singulas disciplinas. En il svilup da las cumpetenzas che han da far cun natira e tecnica sa reflectescha pia che las scienzas natiralas vegnan contempladas sco unitad cun blers puncts cuminaivels che vegnan tractads principalmain a moda interdisciplinara, senza laschar or d'egl il specific da las singulas disciplinas.
Da natira e tecnica datti differents connexs cun economia, lavur e tegnairchasa (sistems ecologics, metabolissem), spazis, temps e societads (sistems ecologics, materias primas, energia) ed etica, religiuns, cuminanza (sanadad, sexualitad, vistas ed interpretaziuns dal mund). Ultra da quai datti era connexs cun la matematica (preschentar unitads da mesira, interpretar datas en diagrams) cun l'art textil e tecnic (utilisaziun, giudicament e discussiun d'enconuschientschas tecnic-scientificas per construcziuns tecnicas) e cun la musica (acustica). En las descripziuns dals stgalims da natira e tecnica èn cuntegnidas mo las parts specificas per NT, uschia ch'i na dat naginas duplicitads. Ils lieus correspundents èn munids cun renviaments.
Cun la noziun "economia, lavur e tegnairchasa" vegn il cuntegn dal rom vertent "economia da chasa" amplifitgà per las perspectivas "economia" e "lavur". Ils champs da cumpetenza s'orienteschan vi da las exigenzas e sfidas da la moda da viver ordinaria e gidan uschia a dumagnar quella.
Umans prestan lavur pajada e lavur gratuita. Sco persunas cun in'activitad da gudogn èn els integrads en differents munds da lavur e da professiun e gudognan daners. Els èn dumandads da garantir per sasezs e per auters la regeneraziun fisica e psichica en il mintgadi privat. Uschia è la lavur in factur central tant per l'economia sco era per il tegnairchasa. Las scolaras ed ils scolars percorschan che la moda da viver ordinaria n'è betg restrenschida al lavurar en il tegnairchasa, ma è colliada en ina moda e maniera multifara cun auters secturs da la vita. Els s'occupan dals fatgs che umans prendan decisiuns sin martgads, ch'els fan il tegnairchasa cun meds finanzials limitads e ch'els pondereschan en quest connex il niz, ils custs e las ristgas. Els realiseschan ch'il dastgar decider sezs bleras chaussas signifitga in augment da la responsabladad e che mintga uman è dumandà da coordinar la concepziun da ses mintgadi cun las resursas materialas, culturalas, persunalas e socialas ch'èn disponiblas individualmain.
En il plan d'instrucziun d'economia, lavur e tegnairchasa èn questas ponderaziuns vegnidas integradas en ils suandants tschintg champs da cumpetenza:
Il champ da cumpetenza explorar ils munds da producziun e da lavur (ELT 1) tematisescha l'impurtanza da la lavur, da las exigenzas per l'uman ch'èn colliadas cun quai e la producziun da rauba e da servetschs. En il champ da cumpetenza chapir ils martgads ed il commerzi - reflectar davart ils daners (ELT 2) stattan en il center ils princips da l'economia da martgà, l'impurtanza dal commerzi e l'ir enturn cun daners. Il champ da cumpetenza concepir il consum (ELT 3) tracta las influenzas, las consequenzas dal consum sco era decisiuns da consum. Il champ da cumpetenza nutriment e sanadad - chapir ils connexs ed agir a moda reflectada (ELT 4) tematisescha il nutriment e la preparaziun da mangiativa, entant ch'en il champ da cumpetenza far il tegnairchasa e concepir la convivenza (ELT 5) èn integrads aspects e sfidas da la concepziun dal mintgadi.
Il champ da cumpetenza explorar ils munds da producziun e da lavur dal champ "economia, lavur e tegnairchasa" cuntegna duas cumpetenzas che furman ina basa impurtanta per il process da furmaziun e tscherna da professiun. Las scolaras ed ils scolars s'occupan da l'impurtanza individuala e sociala da la lavur sco era da las exigenzas e libertads concepziunalas en munds da lavur. Las cumpetenzas vegnan sviluppadas en l'instrucziun dal champ economia, lavur e tegnairchasa. Ina coordinaziun da la persuna d'instrucziun che instruescha economia, lavur e tegnairchasa e da las persunas d'instrucziun che accumpognan il process individual da furmaziun e tscherna da professiun dals giuvenils è necessaria. (Guardar era il plan d'instrucziun dal modul orientaziun professiunala.)
Ils connexs cun natira e tecnica (sistems ecologics, metabolissem), cun spazis, temps e societads (materias primas, commerzi, producziun, midadas da munds da lavur) e cun etica, religiuns, cuminanza (modas da viver, convivenza) èn munids cun renviaments correspundents. Cunvegnas interdisciplinaras faciliteschan la collavuraziun ed enritgeschan l'instrucziun.
Geografia ed istorgia èn unids da nov en il champ "spazis, temps e societads". Las perspectivas respectivas èn enumeradas mintgamai en agens champs da cumpetenza. Nua che quai è pussaivel vegnan fatgs connexs tranter las perspectivas territorialas e las perspectivas temporalas. Per sclerir quels puncts, nua che las perspectivas han eventualmain parts cuminaivlas vegn - suenter il plan d'instrucziun dals singuls roms - preschentà in exempel da planisaziun.
Ils champs da cumpetenza geografics èn structurads uschia che l'emprim champ da cumpetenza cuntegna ils aspects da la geografia natirala ed il segund champ da cumpetenza ils accents da la geografia umana. En il terz champ da cumpetenza vegnan unidas las relaziuns tranter l'uman e l'ambient ch'èn centralas per l'instrucziun da geografia. Il focus dals emprims trais champs da cumpetenza vegn mess pia plitgunsch sin aspects tematics. Il quart champ da cumpetenza descriva ils quatter aspects da l'orientaziun en il spazi. Questas cumpetenzas ston vegnir integradas - en il senn d'elements interdisciplinars - en mintga champ tematic resp. vegnir attribuidas a mintga auter champ da cumpetenza. Perquai na cuntegna il champ da cumpetenza era nagins puncts d'orientaziun.
Ils champs da cumpetenza istorics mussan la structuraziun usitada tenor istorgia svizra, istorgia mundiala, furmaziun politica e cultura d'istorgia. Il champ da cumpetenza tar l'istorgia svizra è structurà tenor pussanza, economia e cultura, quel da l'istorgia mundiala tenor la cronologia. En il champ da cumpetenza tar la cultura d'istorgia vegnan mintgamai mussadas differentas pussaivladads e vias, co che savida istorica po vegnir intermediada ed enconuschientschas istoricas pon vegnir acquistadas. Tar la furmaziun politica stattan en il center ils concepts da basa "democrazia" e "dretgs umans".
Ils emprims trais champs da cumpetenza geografics vegnan per regla unids en l'instrucziun a champs tematics. D'ina vart vul quai dir ch'i vegn lavurà pliras giadas vi d'ina cumpetenza, da l'autra vart cumpiglia in champ tematic pliras cumpetenzas era da differents champs da cumpetenza.
Perquai che l'orientaziun en il temp furma ina basa centrala per il pensar istoric, vegn la tscherna dals temas dals champs da cumpetenza per l'istorgia svizra, per l'istorgia mundiala e per la furmaziun politica fatga en emprima lingia tenor il princip da l'urden cronologic. Parallelamain e sco cumplettaziun latiers vegnan pussibilitadas cumparegliaziuns che sclereschan la sincronicitad da quai che na capita betg il medem mument sco princip structural da l'istorgia. En il champ da cumpetenza analisar e duvrar la cultura da l'istorgia na vegn per regla betg tschernì in agen tema, mabain las cumpetenzas fixadas qua vegnan sviluppadas ed elavuradas tar quels temas dals auters champs da cumpetenza che sa porschan gist per quai. Quai rinforza l'orientaziun en il mund da viver da l'instrucziun.
Ord da la perspectiva geografica èsi pussaivel da far numerus connexs cun natira e tecnica (sistems ecologics, materias primas, energia), cun economia, lavur e tegnairchasa (materias primas, geografia economica, commerzi, producziun) e cun etica, religiuns, cuminanza (modas da viver, culturas). Or da la perspectiva istorica resultan - ultra d'auters roms - oravant tut puncts cuminaivels cun etica, religiuns, cuminanza (tematisaziun da tradiziuns, relaziuns da vita e modas da viver; occupaziun cun valurs, normas e vistas dal mund) e cun economia, lavur e tegnairchasa (midadas economicas, la vita da mintga di d'umans en differentas epocas).
Las trais perspectivas etica, religiuns, cuminanza èn ina part integrala da differents champs da cumpetenza e ston vegnir tractadas da maniera equivalenta en l'instrucziun.
Las cumpetenzas concernent la perspectiva etica èn prendidas si en ERC 1 ed ERC 2. Furmaziun includa spazi per far atgnas reflexiuns e per il liber barat davart la vita e la moda da manar la vita. Reflexiun etica po tematisar ed enritgir temas da tut ils roms. Orizont e metodas da la filosofia gidan a sclerir ed approfundar dumondas e problems.
En ils champs da cumpetenza ERC 3 ed ERC 4 vegn preschentada la perspectiva religiuns cun las cumpetenzas correspundentas. Sco en il 1. e 2. ciclus ston religiuns era vegnir tractadas en il 3. ciclus a moda betg enciclopedica. Elements da las religiuns vegnan perscrutads a moda exemplarica cun lur origins, en lur contexts cun il mund da viver u en connex cun dumondas e debattas socialas. La repartiziun sin cristianissem, giudaissem, islam, hinduissem, budissem e autras religiuns n'è betg determinada. L'orizont da las grondas religiuns dal mund sco era la cuntrada religiusa actuala da la Svizra ston en mintga cas vegnir tematisads en il decurs dal 3. ciclus. Il cristianissem en sia diversitad confessiunala ed individuala sto vegnir resguardà commensuradamain cun teorias ed ideas fundamentalas, cun sia istorgia e cun sias influenzas culturalas.
La differenziaziun da cretta e savida è ina dumonda centrala da la furmaziun per la cultura dal vest. La cumpetenza d'ir enturn cun ella na vul betg dir da la schliar definitivamain, mabain da resguardar la tensiun tranter cretta e savida sco in fatg che ha in'impurtanza fundamentala culturala per la chapientscha da scienza e religiun. Enconuschientscha da las religiuns po gidar a resguardar questa midada da la perspectiva.
Il champ da cumpetenza ERC 5 tematisescha la perspectiva cuminanza. Cun sias cumpetenzas socioculturalas sto quest champ da cumpetenza pertutgar las scolaras ed ils scolars e la classa. Perquai èsi evident che la lavur en quest champ da cumpetenza è chaussa da la persuna d'instrucziun da classa.
Dumondas eticas resultan en tut ils roms (e secturs da la vita) e pretendan ina lavur interdisciplinara.
Dumondas da tradiziuns, da relaziuns e modas da viver han da far oravant tut cun ils champs "spazis, temps e societads" ed "economia, lavur e tegnairchasa", ma era cun "chant e musica", "art ed activitads expressivas" e "linguas". Temas socioculturals pertutgan era cumpetenzas e cuntegns dals champs "economia, lavur e tegnairchasa" (p.ex. convivenza, furmas da viver, stils da viver) e "natira e tecnica" (sanadad, sexualitad, vistas ed interpretaziuns dal mund) sco era dal champ "linguas" (communicaziun).
